Chương này sẽ không mô
tả cách làm thế nào để
gửi và nhân e-mail - bởi vì
rốt cuộc, mỗi một
dịch vụ trực tuyến và
chương trình Internet e-mail đều
làm việc khác nhau đôi chút. Thay
vào đó, chương này sẽ
trả lời các câu hỏi thông
thường nhất về
những "bẫy rập"
(pitfalls) mà những người
mới dùng e-mail thường hay
"mắc" phải.
1.
Địa chỉ E-mail của tôi là
gì?
Nếu bạn biết tên người
dùng của bạn và tên máy tính
của bạn, địa chỉ
e-mail của bạn sẽ là: username@computername.
Ví dụ: nếu bạn là người
dùng Zacyoung và bạn sử dụng
một máy tính có tên là dummies.com,
thì địa chỉ e-mail của
bạn sẽ là: zacyoung@dummies.com.
Nhưng sự việc không phải
lúc nào cũng giản dị như
vậy đâu. Phương cách
"ngược đời"
nhất để biết được
địa chỉ e-mail của
bạn là tìm đọc nó trên
số e-mail mà người ta...
gửi tới cho bạn. Đây là
một gợi ý của chúng tôi:
bạn hãy gửi một điện
văn tới cho Internet for Dummies
Central (Usenet) theo địa
chỉ sau: internetfaq@dummies.com
Mailbot của chúng tôi sẽ
nhanh nhảu hồi đáp cho
bạn một điện văn
e-mail để thông báo cho bạn
được rõ địa
chỉ e-mail của bạn là gì. Chúng
tôi luôn đọc tất cả các
thư tín chúng tôi nhận
được, do đó chúng tôi
rất làm... thoải mái để
lưu ý thêm rằng:
Nếu bạn thích cuốn sách này,
xin hãy vui lòng cho chúng tôi biết.
2.
Mất bao lâu thì E-mail mới
tới?
Điều đó còn tuỳ, có
thể một phút mà cũng có
thể vài ngày.
Nếu các máy tính gửi và
nhận đều cùng nằm trong
mạng cục bộ (local area
network), e-mail sẽ đến
trong chớp nhoáng.
Tuy nhiên, nếu bạn gửi e-mail
cho một ai mà người đó
phải quay số để
nhận thư tín, người
nhận có lẽ không quay số
nổi cả ngày hoặc lâu hơn.
Ngay cho dù người đó
được gọi ngay thời
điểm mà bạn gửi điện
văn của bạn, nó vẫn
phải chạy theo đúng con
đường của nó từ mail
gateway (cổng thư tín)
của bạn đến mailbox
(hộp thư) của người
nnận, việc đó có thể
mất nhiều phút.
3.
Làm sao biết được khi nào
người ta nhận được
điện văn của tôi?
Bạn có thể yêu cầu một
"chứng nhận hồi báo"
(return receipt), nếu chương trình
e-mail của bạn cho phép làm điều
đó.
Không phải mọi chương trình
e-mail đều có thể vận
chuyển được các
chứng nhận hồi báo (return
receipt), do đó, các chứng
nhận hồi báo không phải lúc
nào cũng chịu làm việc đâu.
Để chúng làm việc một cách
nghiêm chỉnh, chương trình
e-mail của bạn phải có
khả năng yêu cầu một
chứng nhận hồi báo, và chương
trình e-mail bên người nhận cũng
piải có khả năng để
gửi hồi báo.
Nếu bạn dùng Eudora, hãy click vào
nút Return Receipt khi
bạn tạo một điện văn.
Nếu như bạn sử dụng
một chương trình thư tín
(mailer) khác, bạn hãy thêm vào
dòng chữ sau đây cho những tiêu
đề (headers) điện
văn của bạn:
Return-Receipt-To:
your-address
Thay thế your-address
bằng địa chỉ e-mail
của bạn. Hãy chắc chắn
rằng bạn đã đánh dòng
tiêu đề đúng y như
bạn đang thấy nó trên đây,
hoàn chỉnh với cả những
dấu nối.
Chứng nhận hồi báo sẽ
được gửi trở
lại khi điện văn của
bạn đã được giao
nộp tới hộp thư của
người nhận. Nó có thể
mất thêm một lúc nứa khi
"lá thư" đó thực
sự được đọc
bởi một con người
bằng xương bằng
thịt.
4.
Làm sao tìm được địa
chỉ E-mail của một người
bạn từ lâu tôi mất liên
lạc?
Cách dễ dàng nhất là gọi
điện cho cha mẹ của người
bạn đó để hỏi
địa chỉ e-mail của anh ta
(hoặc của cô ta). Nếu
thất bại với mọi cách
tiếp cận theo kiểu đó,
bạn có lẽ vẫn có khả năng
để tìm ra họ trên mạng.
Chẳng có một thư mục nào
gọi là "những trang
trắng" để liệt kê tên
họ và địa chỉ e-mail
của mọi người trên
mạng. Nhưng bạn có thể
truy tìm một địa chỉ
e-mail nào đó trong một vài nơi.
Tìm kiếm danh sách người dùng
dịch vụ trực tuyến
của bạn.
Nếu bạn sử dụng
một dịch vụ trực
tuyến, chẳng hạn như
CompuServe hoặc America Online, bạn
hãy tìm kiếm các cơ sở
dữ liệu về những người
dùng.
- Trên
CompuServe, bạn hãy dùng WinCIM và
chọn Member Services rồi Finding
Services/Files/People, sau đó là
Member Diarectory. (hoặc gõ go
diarectiory tại dấu
nhắc Compuserve).
- Trên America
Online, bạn hãy chọn
Member--->Member Directory (bạn có
thể tìm theo tên, theo tỉnh,
hay theo sở thích).
- Trên Prodigy,
bạn nhảy tới Member List và
click vào nút By Name hoặc By
Location để tìm ai đó mà
bạn biết.
- Trên
Microsoft Network, đầu tiên
bạn mở sổ địa
chỉ của bạn (một
trong nhiều cách, bằng cách
bắt đầu tại MNS
Central, click vào E-mail, rồi
chọn Tool--->Addess Book). Trong
Show Name From The box, bạn click vào
Microsoft Network. Gõ một phần
hoặc toàn bộ cái tên
của người bạn
muốn liên lạc, rồi sau
đó cuộn qua toàn bộ danh
sách.
Dùng finger
Nếu bạn biết mình sử
dụng máy tính nào, bạn có
thể dùng lệnh finger
(nếu bạn sử dụng
một tài khoản UNIX shell)
hoặc một chương trình finger
(nếu bạn sử dụng
một tài khoản SLIP hoặc PPP)
để tìm ra tên người dùng
của chúng. (Các dịch vụ
trực tuyến nói chung sẽ không
cho bạn finger đến người
nào "của họ" đâu!).
Trên hệ thống UNIX, bạn gõ: finger@host.name
Thay thế host name
bằng tên của máy tính mà người
bạn của bạn sử
dụng. Bạn thường
thấy một danh sách của
những người sử dụng
được đăng nhập (log
Internet) vào máy tính đó, nhưng
bạn không thể lấy thông tin
về những người không
đăng nhập vào đúng lúc.
Một số tổ chức sẽ
hồi đáp cho bạn về
những sự chỉ dẫn
về cách dùng chương trình
finger để tìm người
bạn muốn - đặc biệt
là các viện đại học và
những công ty máy tính có tầm
cỡ lớn.
Hỏi thăm InterNIC
InterNIC (Internet Information Center-Trung tâm
thông tin Internet) hoạt động
trên ba cơ sở dữ liệu (có
tên là WHOIS, NETFIND, và X.500) chứa
danh sách người dùng và các
địa chỉ e-mail của
họ. Những cơ sở dữ
liệu này còn lâu mới là hoàn
chỉnh, nhưng chúng thật
sự rất đáng để
thử. Hãy sử dụng chương
trình duyệt Web của bạn
để xem xét trang Web ở http://ds.internic.net/.
Sau đó bạn click vào DIRECTORY và
DATA BASES SERVICES, rồi InterNIC
Directory Services ("White Pages").
Bạn hãy xem ba cơ sở dữ
liệu có thể tìm thấy sau
đây: WHOIS
Person/Organization,Netfind, và World-Wide
X.500 Directory.
Bạn có thể sử dụng
Gopher nếu thích - kết nối
đến Gopher server tại ds.internic
sử dụng cổng 70. Từ trình
đơn có được,
bạn chọn InterNIC Directory
and Database Services, và sau đó
chọn Internic Service ("White
Pages").
Sử dụng WHOIS
WHOIS là một tập hợp cơ
sở dữ liệu lưu trữ
tên và địa chỉ e-mail
của người dùng. Từ
những ngày đầu, quân đội
Mỹ đã cho chạy WHOIS; và vì
vậy, bạn vẫn có thể
"xài" nó để tra cứu
địa chỉ "dân nhà
binh". Nhưng InterNIC cũng
vận hành một cơ sở
dữ liệu WHOIS (WHOIS database).
Cơ sở dữ liệu này có
khuynh hướng chỉ bao gồm
những nhà quản trị hệ
thống và những quan hệ hành
chánh của các máy chủ Internet.
Do đó, tên của người
bạn của bạn có thể không
có trong cơ sở dữ liệu
WHOIS của InterNIC.
Nếu bạn muốn sử
dụng một tài khoản UNIX
shell, bạn hãy gõ cái lệnh
"huyền bí" sau đây để
tìm kiếm cơ sở dữ
liệu WHOIS của InterNIC về người
bạn "biệt vô âm tín"
đó.
whois -h
whois.internic.net name
Thay tên họ (last name)
của người bạn đó vào
name. WHOIS sẽ báo cáo
lại cho bạn bằng một
danh sách những người mang tên
họ đó mà nó biết, có
cả địa chỉ của
họ nữa. Nếu người
bạn kia có một cái tên họ
quá ư là thông dụng, bạn có
thể gõ: tên họ, một
dấu phẩy, rồi tới tên
riêng (first name), tất cả
đều nằm hai dấu trích
đoạn đơn như sau:
whois -h
whois.internic.net 'whiplast, snidely'
Nếu bạn không có một tài
khoản UNIX shell, bạn hãy dùng chương
trình telnet của bạn để
đăng nhập vào WHOIS server
của InterNIC tại whois.internic.net.
Rồi gõ: whois
name để tìm kiếm
một người bạn có cái tên
đó.
Nhiều tổ chức, đặc
biệt là các viện đại
học và trường cao đẳng,
luôn duy trì cơ sở dữ
liệu WHOIS của riêng họ. Matt
Powers tại M.I.T. bảo lưu
một danh sách của nhiều
loại cơ sở dữ liệu
khác nhau mà bạn có thể tìm
kiếm (thông qua telnet). Bạn có
thể kiếm được danh sách
đó bằng ftp nặc danh từ slipb.mit.edu,
trong thư muc /pub/whois
trong một tập tin có tên là whois-servers.list.
Sử dụng Netfind
Netfind là một tập hợp cơ
sở dữ liệu về tên và
địa chỉ khác nữa.
Nếu bạn sử dụng tài
khoản UNIX shell, bạn hãy gõ netfind
để xem chương trình tìm
kiếm có được cài đặt
trên hệ thống của bạn
hay không. Cách khác, bạn sử
dụng telnet để đăng
nhập lên Netfind server.
InterNIC chạy một Netfind server, do
đó bạn có thể telnet
tới ds.internic.net và
đăng nhập vào như
bằng lệnh netfile.
Netfind hiển thị một trình
đơn nhỏ, bao gồm một
mục chọn trợ giúp (help
choice). Bạn hãy chọn 2 (Search)
để bắt đầu
cuộc tìm kiếm. Gõ vào vài chi
tiết về người mà
bạn muốn tìm, cách nhau bởi
những khoảng trắng; ví
dụ: gõ tên họ và tên tỉnh,
thành (Netfind sẽ giúp bạn mô
tả chính xác những thông tin nào
bạn cần định rõ).
Nếu Netfind tìm thấy quá
nhiều người khớp
với những thông tin này, nó có
thể sẽ yêu cầu bạn
giới hạn lại phạm vi tìm
kiếm.
5.
Làm sao để viết thư cho
người khác bằng các tài
khoản Compuserve, America Online, Prodigy,
Microsoft Network, hoặc Delphi.
Tất cả các dịch vụ
trực tuyến có tầm cỡ
lớn đều kết nối
với Internet, do đó bất
cứ ai có tài khoản Compuserve,
America Online, Prodiry, Microsoft Network,
hoặc Delphi đều có thể
gửi hoặc nhận Internet-email.
Một số hệ thống e-mail
thương mại, chẳng
hạn như MCI Mail và AT&T Mail, có
thể cũng kết nối
với Internet mail.
Thông thường, bạn bắt
đầu bằng tên người
dùng của một ai đó, thêm
một dấu at sign @ vào
cuối, rồi thêm tên chủ
Internet của dịch cụ
trực tuyến vào sau cùng. Ví
dụ: một người dùng có tên
là support trên America
Online sẽ trở thành support@aol.com.
Bảng 1 biểu thị cách
phối hợp địa chỉ
e-mail của người dùng
với tất cả các dịch
vụ trực tuyến chủ
yếu.
Gửi e-mail tới cho FidoNet,
một mạng toàn cầu của
BBSs (bulletin-board systems - các hệ
thống bản tin điện
tử), là một công việc
rất phức tạp vì những
người dùng FidoNet được
xác định bằng cả tên
họ và tên riêng và mỗi một
hệ thống FidoNet được
xác định bởi một con
số gồm 3 hoặc 4 thành
phần. Mỗi FidoNet node lại
có một số theo một trong các
dạng sau: 1:2/3 hoặc 1:2/3.4. Để
gửi một điện văn
tới George Washington trên node
1:2/3.4, địa chỉ e-mail
sẽ là:
george.washington@4.f3.n2.z1.fidonet.org
Các lá thư p,f,n và z là các mã
được xác định
bởi những thành phần
của địa chỉ. Nếu
George nằm trên node 1:2/3,
địa chỉ e-mail của ông
sẽ là:
george.washington@4.f3.n2.Z1.fidonet.org
5a.
Làm sao để gửi E-mail cho ai
đó trên BITNET?
BITNET là một nút khó đột phá
hơn: cách thức để
bạn gửi thư cho ai đó trên
BITNET tuỳ thuộc vào sự khéo
léo của dịch vụ Internet
e-mail của riêng bạn. Nếu
dịch vụ e-mail của bạn
khéo léo về BITNET, có thể
bạn chỉ cần thêm chữ
.bitnet vào cuối địa
chỉ. Ví dụ: nếu bạn
đang viết cho ginger@xyzvm3
trên BITNET, bạn có thể thử
dùng địa chỉ ginger@xyzvm3.bitnet
Nếu điều đó vẫn không
đem lại kết quả,
bạn phải xài tới "súng
hạng nặng" thôi và sử
dụng một BITNET gateway (là
một máy tính chuyển điện
văn giữa Internet và Bitnet). Đây
là những gì cần làm: Đổi
dấu at-sign@ trên địa
chỉ BITNET thành dấu phần trăm
(%- percent sign) rồi bổ sung
một trong những tên gateway này vào
phần cuối địa chỉ:
.bitnet@mitvma.mit.edu
.bitnet@mitvma.cuny.edu
Do đó, ginger@xyzvm3
trên BITNET sẽ trở thành:
ginger%xyzvm3.bitnet@mitvma.mit.edu
6.
Làm sao để gửi một
lời phàn nàn đến nhà
trắng?
Đơn giản thôi - ghi địa
chỉ là president@whitehouse.gov
Chúng tôi bảo đảm rằng
ngài tổng thống có vô số
thời giờ để đọc
từng e-mail và cho rằng chúng
xứng đáng được lưu
tâm. Chỉ tiếc rằng ngài Bill
Clinton sẽ không có hơi đâu mà
đọc một mình điện văn
của bạn, cho nên bạn
phải bảo đảm là đã
gửi kèm sẵn một địa
chỉ hồi đáp theo đường
thư tín thông thường, vì nhân
viên của ngài tổng thống thường
phúc đáp theo kiểu đó.
7.
Tất cả những dòng vớ
vẩn ở đầu mỗi
điện văn là gì vậy?
Đó là những tiêu đề, chúng
bảo cho chương trình e-mail
biết phải làm gì với điện
văn của bạn.
Các chương trình e-mail khác nhau
lại chèn vào những tiêu đề
khác nhau, vì vậy e-mail của
bạn có thể không có cùng tiêu
đề như những gì chúng tôi
đề cập đến ở
đây. Mỗi dòng trong tiêu đề
phục vụ cho một mục
đích riêng, chẳng hạn như
để báo cho chương trình
e-mail của bạn biết điện
văn là do ai viết và nó nói
về cái gì. Mỗi tiêu đề
bao gồm một từ (chẳng
hạn To hoặc From hoặc
Reply-to), một dấu
phẩy và một vài thứ linh
tinh khác. Bảng 2 liệt kê
một số kiểu phổ
biến của các dòng tiêu đề
và mục đích của chúng.
8.
Tất cả những chữ
viết tắt trên địa
chỉ e-mail (chẳng hạn như
com và edu) có nghĩa là gì?
Phần cuối của một địa
chỉ e-mail - bộ phận nằm
sau dấu chấm - được
gọi là zone (tên khu vực). Zone
cho bạn biết địa
chỉ e-mail kết hợp với
loại tổ chức nào hoặc
nằm trong quốc gia nào.
Một zone ba ký tự
báo cho bạn biết rằng máy tính
rất có thể nằm ở nước
Mỹ và chữ viết tắt
với ba ký tự như thế xác
định kiểu của tổ
chức. Có bảy zone
ba ký tự: com cho thương
mại, edu cho giáo
dục, gov cho những
cơ quan chính phủ, mil cho
quân đội, net cho
mạng, int cho một
tổ chức quốc tế, và org
cho các tổ chức khác. Một zone
hai ký tự là chữ viết
tắt của tên nước mà
ở đó máy tính đang hoạt
động. Cũng cần biết
rằng, zone tham
chiếu đến tổ chức
sử dụng địa chỉ
e-mail, chứ không phải tổ
chức đang thức sự
vận hành máy tính. Nhiều tổ
chức có các domain names
(tên vùng) riêng của họ, nhưng
không thực sự vận hành
những máy chủ Internet (Internet
hosts) của riêng họ.
Nhiều nhà cung cấp rất mong
muốn, chỉ vì các khoản
lệ phí, cho phép các công ty thương
mại và các tổ chức phi
lợi nhuận sử dụng các máy
tính chủ của họ cho các domain
names này. Một máy tính
chủ có thể có nhiều tên khác
nhau.
9.
Có thể gửi e-mail của tôi
đi không?
Điều đó tuỳ thuộc vào
kiểu tài khoản mà bạn có.
Nếu bạn sử dụng
một tài khoản UNIX shell để
nhận thư tín của bạn,
việc gửi thư tín của
bạn đi là rất dễ dàng.
Chỉ việc tạo một
tập tin văn bản (text file)
có tên là .forward trong thư
mục cơ sở (home directory)
cả bạn (vâng, phải có
một chấm nằm ngay đầu
tên tập tin - filename). Tập tin văn
bản sẽ phải chứa
một dòng: địa chỉ nơi
đến của e-mail. Chương
trình thư tín UNIX (UNIX mail program)
sẽ tự động ghi nhận
tập tin này vào thư mục cơ
sở của bạn và bắt
đầu công việc gửi thư
tín của bạn đi ngay lập
tức. Để ngưng công
việc gửi thư của
bạn đi, bạn hãy xoá
hoặc đổi tên tập tin .forward
đó.
Nếu bạn có một tài
khoản SLIP hoặc PPP, hãy liên
hệ với nhà cung cấp Internet
của bạn. Với những
hỗ trợ kỹ thuật
của nó, mọi người đều
có khả năng cài đặt
phần thư tín, và huỷ bỏ
nó sau đó, khi bạn trở
về nhà từ kỳ nghỉ hoàn
toàn mãn nguyện. Nếu bạn
sử dụng một dịch
vụ trực tuyến, có lẽ
bạn chẳng có chút may mắn nào.
Rốt cuộc, các dịch vụ
trực tuyến sẽ làm ra
tiền từ việc cho phép
bạn đăng nhập vào (log
in) để nhận thư tín.
Không mất thời gian kết
nối, thì cũng không mất
tiền. Chắc bạn rất
muốn liên lạc với nơi
hỗ trợ kỹ thuật
của dịch vụ trực
tuyến để xem họ có
thể gủi thư tín của
bạn hay không - biết đâu là
họ chịu đặt lợi ích
của khách hàng lên trên lợi
nhuận! Dịch vụ trực
tuyến duy nhất hiện nay cho phép
bạn gủi thư tín là Delphi.
Trong chương trình thư tín
Delphi, bạn cài đặt với
lệnh SET FORWARD:
SET
FORWARD in%
"""use@host.com"""
Mã in% cho biết rằng đây là
một địa chỉ Internet.
Bản thân địa chỉ này
phải có ba (vâng, thực sự là
ba) dấu ngoặc kép đứng
trước và sau nó. Để
tắt chức năng gửi đi,
bạn phải SET FORWARD lại
một lần nữa và nhấn
Enter nếu nó yêu cầu một
địa chỉ gửi đi.
10.
Tại sao lại có thông điệp
"Mail undeliverable" và tôi
phải làm gì với nó đây?
Nhiều khả năng có thể
xảy ra. Đầu tiên, hãy
kiểm tra xem bạn gõ địa
chỉ có chính xác không. Thứ hai,
gửi điện văn một
lần nữa (ai biết được).
Nếu e-mail của bạn vẫn
bị "dội lại",
bạn có thể gửi một
điện văn đến postmaster
ở cùng một máy chủ
đã "dội" thư
của bạn lại đó. Ví
dụ, nếu thư tới fred@xyz.com
bị trả về, bạn có
thể viết tới postmaster@xyz.com
để hỏi chuyện gì đã
xảy ra cho Fred.
Nếu bạn có sự truy nhập
tới một chương trình
finger, hãy thử finger địa
chỉ hoặc máy tính chủ để
xem coi sự thể ra sao.
11.
Tôi chẳng quen ai có địa
chỉ e-mail cả - làm sao có ai
để viết thư cơ
chứ?
Gia nhập một danh sách thư tín
(mailing list) và tìm hiểu những
người có cùng mối quan tâm
của bạn.
Nếu bạn có khả năng truy
nhập tới một số
dịch vụ, thì Use newsgroup, IRC (Internet
Relay Chat), hoặc một hệ
thống trò chuyện thông qua
dịch vụ trực tuyến
của bạn sẽ là những nơi
thuận tiện để gặp
gỡ trao đổi với bao nhiêu
bạn bè thuộc hàng văn sĩ
tương lai.
12.
Trong điện văn tôi nhận
được, một số dòng
bắt đầu với >
hoặc / - nó có nghĩa là gì?
Nó có nghĩa là những dòng này
đã được trích dẫn
từ một điện văn trước.
Khi bạn đọc thư từ
e-mail của bạn, có lẽ
bạn chẳng thể nào có
được cái điện văn
bạn đã gửi đi nằm
ở đâu đó trước
mặt để đối
chiếu. Và thật là nhiêu khê
rắc rối (và phiền hà!) khi
bạn nhận được
một điện văn nói
rằng: "Bạn tuyệt đối
đúng!" mà cái đầu hay quên
của bạn lại chẳng hình
dung nổi là mình lại có
được một cái gì đúng
như ngươì viết muốn
nói.
Netiquette (phép
lịch sự trên mạng) yêu
cầu bạn "vui lòng" trích
dẫn những điện văn
trước đó mỗi khi
bạn đề cập đến
chúng. Những dòng trích dẫn
phải được thụt
lề (indent) và có một ký
tự đặc biệt đứng
trước, thông thường là
dấu >, để cho biết
đó là một chú dẫn. Thí
dụ:
from:escoffier@cooking.com
To:le_bon_chef@goodfood.com
Subject:Tiramisu
------
In your
message, you said:
>It is
acceptable for tiramisu to have a little gelatin
>in
it, to give it a firm texture
Not to
appear to contracdict you, but gelatin in
tiramisu is an abomination before the sight of
God. Don't do it!
Còn có nhiều luật lệ khác
của Netiquette -
những phong cách tốt trên Net - áp
dụng cho điện văn e-mail,
chẳng hạn như:
- Không
gửi một điện văn
cá nhân cho bất kỳ ai khác
nếu không có sự chuẩn y
của tác giả điện văn.
Luật lệ này cũng áp
dụng đối với
những điện văn e-mail
cá nhân đăng trên các nhóm
tin Usenet.
- Không dùng
chữ hoa trong e-mail. Mọi
chữ hoa đều được
dùng cho công việc... Quát Tháo!.
- Không
gửi e-mail khi bạn đang
tức giận. Nếu bạn
tức giận khi đọc
e-mail bạn nhận được
(rất thường xảy ra),
hãy di dạo vài vòng hóng
..."mát" trước khi phúc
đáp. Nói chung, đừng nói
bất cứ điều gì trong
điện văn e-mail mà
bạn không bao giờ dám nói trước
mặt một người.
- Cẩn
thận với những lời hài
hước trong điện văn
e-mail. Chúng thường không có
tác dụng. Nếu bạn
muốn nói đùa, nhớ kèm thêm
một smiley (hãy xem
FAQ 9-13, "sao người ta
lại gõ:-) hoặc những chùm
dấu câu khác nữa vào điện
văn của họ
vậy?"), để đảm
bảo rằng độc
giả hiểu được câu
nói đùa của bạn.
13.
Làm sao để trích dẫn
một điện văn khi tôi
hồi đáp cho nó?
Chuyện trích dẫn điện văn
để hồi đáp là
chuyện "cơm bữa", vì
vậy các chương trình e-mail
đều giúp bạn thực
hiện công việc một cách
dễ dàng.
Netiquette cảnh giác: đừng
trích dẫn toàn bộ điện
văn - chỉ trích dẫn phần
bạn đang trả lời. Còn gì
chán... ngấy cho bằng khi đọc
một thông điệp trích
dẫn "nguyên xi", từ tiêu
đề cho đến ... mọi
thứ, trong khi thông điệp
chỉ vỏn vẹn có một, hai
dòng. Nếu chương trình e-mail
của bạn tự động trích
dẫn điện văn gốc,
khi bạn hồi đáp cho nó,
bạn hãy Delete mọi
thứ chỉ trừ những đoạn
thích đáng. Loại bỏ
những từ không cần
thiết - bạn tiết kiệm
được một byte!
Sau đây là những hướng
dẫn về một số chương
trình thư tín phổ biến
nhất:
Sử dụng elm hoặc pine
Khi bạn nhấn r
để trả lời cho một
điện văn, chương trình
elm và pine
sẽ hỏi xem bạn có muốn
sao chép điện văn đó vào
trong điện văn trả
lời của bạn hay không.
Nếu bạn nhấn y, elm,
pine sẽ đưa vào luôn
văn bản của điện văn
gốc, thụt lề (indent)
cho nó với những ký tự>.
Bạn hãy xoá bỏ tất cả
chỉ trừ phần văn
bản bạn muốn trả
lời cho nó.
Sử dụng Eudora
Khi bạn chọn Message--->Reply
(hoặc nhấn Ctrl+R) để
trả lời cho một điện
văn, Eudora tự
động bao gồm toàn bộ văn
bản của điện văn
đó vào trong hồi âm của
bạn, thụt lề cho nó với
những ký tự >. Bạn cũng
xoá bỏ hết mọi thứ
chỉ trừ những phần
đáng quan tâm.
14.
Có nên gửi Chain letters qua
đường E-mail không?
Không! Bạn đừng làm như
vậy.
United States Postal Service (Dịch
vụ bưu chính Mỹ) kịch
liệt phản đối "thư
dây chuyền" (chain letters)
và cộng đồng Internet cũng
vậy. Thư chuyền tay là
một sự phí phạm kinh
khủng về thời gian, không
gian đĩa và đặc biệt
là lưu lượng giao thông trên
mạng. Bởi vì việc gửi
e-mail là hết sức nhanh chóng và
dễ dàng, do đó còn dễ dàng
hơn nữa để cho những
bức thư dây chuyền đó
"bay ra khỏi tâm tay". Vì
vậy, bạn hãy chặn đứng
lộ trình của chúng - chỉ
cần delete là xong! Và
đừng băn khoăn lo
lắng gì về bi kịch viết
trong đó, mà hãy nhắm mắt
lại một lát rồi lái
vận rủi từ cánh thư
gẫy cánh giữa đường
đó sang bọn ác nhân đang
chờ chực quyết định
sai lầm của bạn.
Nhân tiện đây, cũng nên
nhắc nhở bạn rằng: Hãy
cẩn thận với những
kiểu thông điệp "pass
this along" (gửi cái này
đi tiếp) khác. Nếu bạn
nhận được một e-mail
thú vị bảo rằng hãy
gửi nó đi tiếp, bạn nên
kiểm tra lại vài điều:
- Nó có đề
ngày tháng hay không? Làm sao bạn
biết được điện
văn này có chứa đựng
những tin tức của năm
sáu năm về trước và
đã hoàn toàn "hết đát"?
- Nếu
điện văn đưa ra
những tin tức "khó tin,
chỉ... tức", bạn làm
cách nào để biết
thực hư? Trước khi
tiếp tay cho những chuyện
đồn nhảm lan truyền
(và lây nhiễm còn hơn
bệnh dịch hạch trên
Internet), bạn hãy cân nhắc
đến việc kiểm
chứng sự kiện. Còn gì
dễ dàng cho bằng gửi
đăng một thông điệp
lên nhóm tin Usenet về một
chủ đề, bất kể
nó là cái gì, để cung
cấp cho các chuyên gia về
một cơ hội tuyệt
vời để... bêu riếu
sai lầm của bạn trước
bàn dân thiên hạ. (Tóm lại,
trước khi đăng
một thông điệp, bạn
nhất định phải đọc
những thông điệp đang
lưu hành trên nhóm tin đó -
rất có thể là đã có
cả chục người
hỏi mấy ... chục điều
về một mẩu tin cụ
thể nào đó trong e-mail
bạn vừa nhận được).
- Đừng
tiếp tay chuyển vận
những tài liệu đã
bị đánh cắp (chẳng
hạn một bài báo có bảo
hộ bản quyền mà ai đó
đã mượn xài đỡ
trong một điện văn
e-mail) mà không có sự cho phép
của người sở
hữu bản quyền.
15.
Tôi vừa nhận được
điện văn nói về một
cậu bé đang hấp hối mà
vẫn sưu tầm thiệp chúc
mừng - có nên gửi tiếp nó
cho qua bạn tôi không?
Không! Xoá ngay lập tức!
Những điện văn thực
sự chỉ là loại thư dây
chuyền và đã từng
"vất vưởng"
nhiều năm nay. Dưới đây
là những thư chuyền tay dai
dẳng và nguy hại nhất:
- Một
cậu con trai hấp hối
muốn có thiệp thăm
hỏi: Không! Cậu ta có
muốn vậy đâu! Thực
tế là cậu ta đã
khoẻ lại cả năm nay
rồi, nhưng không phải
nhờ vào hàng triệu tấm
thiệp hỏi thăm mà
cậu ta nhận được
đâu! (Nếu bạn không tin hãy
xem lại trang 24 của tờ New
York Times, ngày 27 tháng 7 năm
1990). Nếu bạn muốn giúp
đỡ trẻ em, bạn nên
gửi tiền trợ giúp cho
UNICEF.
- Thuế
đánh vào modem sắp được
thông qua! Không, không
phải vậy! Đây chỉ là
một tin đồn "rùng
rợn" nhất vào năm
1987 xa xưa, khi Federal Communications
Commission (FCC- uỷ ban truyền
thông Liên bang) xem xét vấn đề
này.
- Tôi
đã trả 250 USD cho một công
thức làm bánh quy! Không!
Bạn đâu có phải trả
cái giá đó! Một tin đồn
phổ biến là: một người
nào đó đã yêu cầu
một cửa hiệu bánh quy
của bà Fields cho công thức bánh
quy của bà ấy. "Nhất
định là được,
với giá hai năm mươi"
người thư ký của
cửa hiệu đã nói như
vậy. Khi hoá đơn thẻ
tín dụng của khách hàng
đó đến, nó là hai trăm
năm mươi đô-la,
chứ không phải là 2.50 USD
(hai dollars rưỡi). Điện
văn - nếu bạn có
nhận được - thường
có luôn cả công thức đó.
Toàn bộ câu chuyện chỉ là
một trò bịp bợm. Các công
thức nấu nướng
của bà Fields đều
nằm cả trong cuốn sách
dạy nấu ăn của bà
ấy, với giá rẻ hơn
nhiều số tiền 250 USD, và
dù sao đi chăng nữa thì
e-mail vẫn đầy dẫy
những công thức nấu
ăn. Và bạn hoàn toàn có
thể kiếm được
một nơi... mặt lưng
của bịch kẹo sô-cô-la.
- Kiếm
tiền nhanh nhất! Không,
bạn sẽ không đời nào
kiếm được! Những
điện văn này thường
có một chủ đề
MAKE.MONEY.FAST, có chữ ký của
"Dave Rhodes" và đề
nghị bạn gửi 5 USD
tới cái tên nằm ở đầu
danh sách. Hãy quên nó đi - cái
điện văn này là phi pháp
và chẳng có tích sự gì
đâu.
16.
Làm sao người khác tìm ra địa
chỉ e-mail của tôi?
Bạn có thể gửi nó cho
họ, bạn có thể báo cho
họ biết, bạn có thể
đưa nó vào danh thiếp
của bạn, bạn có thể in
nó lên tiêu đề thư của
bạn, bạn có thể gia
nhập một số danh sách thư
điện tử (electronec mailing
lists) hoặc bạn có thể
đăng điện văn trên nhóm
tin Usenet.
Chẳng hề có một thư
mục nào gọi là "Những
trang trắng" "White Pages"
chính thức cho các địa
chỉ e-mail Internet cả, dù
rằng nhiều nhà xuất bản
đã cố gắng.
17.
Làm sao người ta đưa
được những chữ ký
lịch lãm kia vào cuối điện
văn của họ vậy?
Hầu hết các chương trình
e-mail đều cho phép bạn
tạo nên một chữ ký
(signature) mà sẽ được
tự động điền vào
cuối mỗi điện văn
bạn gửi đi. Một
số chương trình còn cho phép
bạn tạo ra vài chữ ký khác
nhau. Cách thức chính xác để
thực hiện công việc này
tuỳ thuộc vào chương trình
e-mail mà bạn đang sử
dụng.
Dave
rhodes là ai, và hắn có giàu không?
Nếu bạn đã mất
nhiều thì giờ để đọc
các nhóm tin Usenet, có lẽ bạn
đã từng xem thấy những
đề mục của một gã
có tên là Dave Rpodes với dòng
chủ đề MAKE.MONEY.FAST. Đề
mục giải thích cho bạn cách
làm thế nào để trở giàu
có hơn cả trong những
giấc mơ điên rồ
nhất của bạn nữa,
bằng cách gửi chỉ một
đô-la (hoặc một số
tiền nào đó) cho từng 5 người
trên danh sách trong đề mục,
thêm tên họ và địa chỉ
của bạn trong danh sách đó và
gửi e-mail này tới hết
thảy các bạn bè đàn đúm
của bạn. Nó tuyến bố
rằng: chỉ trong vòng vài
tuần, bạn sẽ nhận
được $50,000 (năm
chục ngàn "đô") theo
đường thư tín.
Rủi thay, MAKE.MONEY.FAST (nổi
tiếng với cái tên MMF trên
mạng) chẳng làm nên cơm cháo
gì và hơn nữa, bất hợp
pháp. Kiểu tính toán gian lận này
được biết đến
như âm mưu Kim Tự Tháp.
Việc chuyển tiếp điện
văn đi là sự lừa đảo
trên đường truyền thông
và tiền bạc cũng là một
phần của kế hoạch
lừa đảo bằng thư tín.
Văn bản của đề
mục MMF bảo đảm với
bạn rằng việc đăng
tin hoặc gửi e-mail đó là hoàn
toàn hợp pháp, nhưng điều
đó hoàn toàn là sai trái. Do đó
như vậy bạn nhận
được điện văn
MMF. Hãy quẳng ngay nó vào sọt rác.
Vậy Dave Rhodes là ai? Nếu chúng tôi
không lầm, thì hắn ta là
một sinh viên tại Columbea Union
College ở Takoma Park, Maryland,
xuất hiện vào cuối thập
niên 1980 và lần đầu tiên
hắn ta đăng đề
mục MMF là vào năm 1987 hoặc
1988. Nó đã từng chạy lòng vòng
trên mạng dưới các đề
mục Usenet và e-mail sau đó,
quấy rầy hết thảy
mọi người.
Từ năm 1994, một chương
trình tự động huỷ
bỏ đề mục (gọi là cancelbot)
đã từng huỷ bỏ mọi
hình thái của MMF đăng trên các
nhóm tin Usenet, nhưng MMF vẫn còn
xuất đầu lộ diện dưới
nhiều cái tên khác và trên e-mail.
Để có thêm thông tin về mưu
mô xảo quyệt nhất này trong
câu chuyện dài của thư dây
chuyền trên Internet, bạn hãy
đọc các nhóm tin Usenet sau đây:
alt.make.money.fast
và net.legends.
Bất kể là bạn sử
dụng hệ thống thư tín nào,
sau đây là một số điểm
hướng dẫn tổng quát
về chữ ký (signatures):
- Đừng
"ký" quá dài! Dù cho có
"rồng bay phượng múa"
đến thế nào đi chăng
nữa, một chữ ký dài
ngoằng luôn luôn làm người
khác chán ngắt và trông rất
ư là... "sến"
nếu bạn diện kiến
với nó đến lần
thứ ba. Hãy giới hạn
chữ ký của bạn trong
phạm vi ba hoặc bốn dòng
là tuyệt nhất.
- Hãy
chắc chắn rằng bạn
đã bao gồm cả tên
họ và địa chỉ e-mail
của bạn. Vâng, mặc dù
địa chỉ e-mail của
bạn cũng đã từng
"ra mắt" trong những dòng
tiêu đề ngay từ "màn
đầu" của điện
văn, nhưng lỡ chẳng
may cái phần đầu điện
văn lại bị "cuốn
trôi" đâu mất vào đúng
cái giây phút quyết định
mà người bạn "tâm thư"
kia xét xem có nên hồi đáp
cho bạn hay không.
- Để
kiểm tra chữ ký của mình
xem có thật "chắc ăn"
hay không, bạn hãy gửi ngay
điện văn tới địa
chỉ của chính bạn.
Sau đây là những hướng
dẫn để tạo nên một
chữ ký trong một số chương
trình thư tín và những dịch
vụ thương mại trực
tuyến phổ biến nhất.
Sử dụng eml, pine, hoặc
bất kỳ chương trình
e-mail nào từ tài khoản UNIX
Nếu bạn sử dụng
một tài khoản Unix để
gửi e-mail, bạn hãy tạo
một tập tin văn bản có tên
là .signature (hãy chắc
rằng tên tập tin được
bắt đầu bằng một
dấu chấm). Các chương trình
thư tín khác, chẳng hạn như
elm và pine
sẽ tự động nối
nội dung của tập tin này vào
những điện văn thư tín
gửi đi của bạn.
Sử dụng American Online, Microsoft
Network, hoặc Compuserve
Hiện thời, AOL, CompuServe, và
Microsoft Network không có đặc tính
tạo chữ ký. Dĩ nhiên là
nếu bạn sử dụng Windows
hoặc Mac, bạn có thể sao chép
chữ ký của bạn từ
một tập tin văn bản trên
máy tính vào trong điện văn mà
bạn đang soạn thảo. Có
nghĩa là, bạn có thể copy
chữ ký đó từ tập
tin văn bản vào trong điện
văn e-mail của bạn trước
khi bạn gửi chúng đi. Ví
dụ, trong Windows, bạn có thể
xem thông tin chữ ký với Windows
Notepad, chọn nó, copy nó vào
Windows Clipboard bằng cách nhấn
Ctrl+C, rồi đặt con trỏ vào
cuối điện văn e-mail trong
chương trình AOL hoặc Win CIM
hoặc chương trình Microsoft
Exchange của bạn, và nhấn
Ctrl+V để dán chữ ký
của bạn vào cuối thông
điệp. Lỉnh kỉnh
thật, nhưng có kết quả.
Sử dụng Eudora
Bạn chọn Windows---> Signature
từ thanh trình đơn để
thấy cửa sổ Signature. "Sáng
tác" chữ ký của bạn
trong có đó rồi đóng
cửa sổ lại bằng cách
bấm đúp vào góc trái trên
của nó. Khi Eudora hỏi xem
bạn có muốn lưu lại
những thay đổi của
bạn không? Bạn chọn Yes.
(Chọn No cũng được,
nếu bạn thấy công trình sáng
tác nãy giờ chỉ là chuyện
... nhỏ!) Tương tự như
vậy, bạn có thể chọn
Windows--->Alternate Signature để
tạo một chữ ký thứ hai.
Khi bạn tạo một điện
văn mới hoặc trả
lời cho điện văn đang
có, bạn có thể chỉ rõ cho
Eudora biết là bạn muốn nó
nối chữ ký thường dùng,
hay chữ ký "đặc
biệt" của bạn, hoặc
là đừng có mà "ký kết
cọ quẹt" gì cả vào
điện văn. Chỉ cần
chọn một trong ba tuỳ
chọn (options) từ thanh
biểu tượng (icon bar)
trên đầu cửa sổ điện
văn.
18.
Sao người ta lại gõ :-)
hoặc những chùm dấu
ngắt câu vào điện văn
của họ vậy?
Ngoẹo đầu sang một bên
bạn sẽ thấy.
(Có nghĩa là, nghiêng đỉnh
đầu của bạn về bên
trái). Những tác phẩm nghệ
thuật nho nhỏ của các
dấu ngắt câu này được
gọi là smileys, và
rất thường được
sử dụng để điểm
thêm chút cảm xúc cho cái hình
thức khô khốc và vô hồn
của những điện văn
e-mail. Ngoài dấu :-) (cười) này
ra bạn còn có thể thấy :-(
(mếu) và ;-> (lêu lêu) cùng
cả tá những biến thái khác
nữa. Bạn cũng có thể
bắt gặp <g> hoặc
<grin> để chỉ rõ
một lời nói đùa.
19.
Có thể gửi FAX qua đường
Internet không? Còn việc nhận nó?
Không có con đường chính
thức để gửi Fax
bằng Internet nhưng nhiều người
đã thiết lập nên The Phone
Company (Công ty điện thoại),
với một Fax server có thể
gửi Fax miễn phí đến
nhiều địa điểm.
Hầu hết các dịch vụ thương
mại trực tuyến đều
cho bạn gửi fax với một
khoản lệ phí (điều
đó cũng hợp lý, bởi vì
họ phải "làm" một
cuộc gọi đường dài
để chuyển Fax cho bạn).
Nếu bạn có một tài
khoản Internet (tài khoản Unix
shell hoặc tài khoản SLIP
hoặc PPP), bạn có thể
sử dụng dịch vụ
của Phone Company để gửi
một cái Fax.
Sử dụng American Online
American Online rất là hoan hỉ
thực hiện công việc gửi
Fax giúp bạn! Bạn chỉ
cần viết điện văn và
đề địa chỉ nơi
đến là: name@phone-number
Ví dụ: Betty
Foe Bieloski@901-555-3333
Tên người có thể dài đến
20 ký tự, miễn là đừng
có bất kỳ dấu phẩy hay
dấu ngoặc (parenthesis) nào.
Đừng sử dụng bất
cứ định dạng "hoa hoè
hoa sói" nào trong nội dung thông
điệp và cũng đừng
gắn bất cứ tập tin nào
vào với điện văn.
Trước khi AOL gửi Fax, nó
sẽ gửi cho bạn một
điện văn e-mail để báo
cho bạn dịch vụ cước
phí sẽ mất bao nhiêu. Bạn
phải hồi âm cho điện văn
này để xác định
rằng bạn muốn gửi cái
Fax đó, hay là muốn huỷ
bỏ nó (cho đỡ tốn
tiền). Sau khi AOL gửi Fax, nó
lại "tống" thêm một
điện văn khác nữa để
cho bạn biết cái Fax của
bạn đã được
chuyển tới vào lúc nào.
Sử dụng CompuServe
Để gửi Fax với
CompuServe, bạn chỉ cần đề
địa chỉ nơi đến
như sau: (Coi chừng quên gõ
số 1 vào đầu
dãy số).
CompuServe cũng gửi cho bạn
một điện văn để
cho bạn biết Fax đã
được chuyển tới khi
nào. Tài khoản của bạn
sẽ bị trừ mất 75 cent
cho 1.000 ký tự đầu tiên
trong Fax, và 25 cent cho mỗi 1.000 ký
tự tiết theo sau đó. (Đây
là giá cả vào tháng 7 năm 1995).
Sử dụng WWW.
Phone Company có một trang WWW giới
thiệu chi tiết về những
dịch vụ của nó tại URL
này:
http://town.hall.org/fay.html
Bạn cũng có thể FAQ bằng
cách gửi một điện văn
e-mail với một từ duy
nhất là help tới tpc-faq@hall.org.
Phone Company đã tổ chức
một nhóm các tổ chức đã
sẵn sàng cho chạy các fax
servers; có nghĩa là, các máy
tính trên Internet tiếp nhận các
điện văn phát sinh từ
Internet (Internet-generated message)
khác và fax chúng. Những tổ
chức này thường chỉ Fax
tới các số điện
thoại trong phạm vi nội
hạt (local calling area) để
khỏi phải "làm dài thêm"
hoá đơn điện thoại
của họ. Không phải mọi
quốc gia, và cũng không phải
mọi tổng đài điện
thoại trong phạm vi nước
Mỹ đều sẵn sàng thông
qua dịch vụ của Phone Company.
Phương cách dễ nhất
để gửi một Fax là
sử dụng chương trình
duyệt Web của bạn để
xem trang Web này:
http://town.hall.org/fax/faxsend-short.html
Điền vào các chỗ trống
trang bằng tên và số Fax của
người nhận. Trong hộp Fax
Body, bạn gõ vào nội dung mà
bạn muốn Fax. Nếu bạn
sử dụng Mac, Windows, hoặc
XWindows, bạn có thể sử
dụng Clipboard để copy
văn bản từ một chương
trình xử lý văn bản nào
đó. Sau khi làm xong, bạn
chọn Send.
Để tìm hiểu xem những
tổng đài điện thoại
nào được phủ mạng
dịch vụ Phone Company, bạn
click vào đường nối (link)
đến khu vực phủ
mạng (coverage) đó. Để
xác minh số Fax bạn muốn
chuyển tới là đang sử
dụng dịch vụ của Phone
Company, bạn click vào đường
nối tới thư mục hỗ
trợ.
Sử dụng e-mail
Bạn có thể sử dụng các
điện văn e-mail tới The
Phone Company và yêu cầu gửi Fax
cho bạn. Hơi phức tạp
một chút, nhưng phải làm
việc như thế đấy.
- Bắt
đầu với số điện
thoại quốc tế đầy
đủ, bao gồm cả mã
quốc gia (dùng số 1
cho các số điện
thoại ở Bắc Mỹ). Ví
dụ: 18005551212.
- Đảo
ngược dãy số, để
cho thứ tự dãy số
chạy từ phải sang trái như
thế này: 21215550081. (Chúng tôi không
đùa đâu).
- Thêm remote-printer@
vào đằng trước
dãy số này, đặt các
dấu chấm vào giữa
mỗi con số, và thêm .tpc.int
vào cuối dãy số để
làm thành địa chỉ e-mail.
Ví dụ:
rmailto:remote-printer@2.1.2.1.5.5.5.0.0.8.1.tpc.int
- Tạo
một điện văn e-mail và
đề địa chỉ cho nó
tới địa chỉ mà
bạn đã tạo được
trong bước 3.
- Đối
với nội dung của thông
điệp, bạn gõ vào văn
bản trong Fax.
- Gửi
điện văn đến
địa chỉ mà bạn
đã tạo trong bước 3.
The Phone Company sẽ tạo
một cái Fax với phần văn
bản xuất hiện trong
phần điện văn và fax
tới số điện
thoại mà bạn đã chỉ
định. Một phương
pháp lằng nhằng rắc
rối nhưng hoạt động
được!
Phone Company không đảm bảo
rằng fax của bạn sẽ
được gửi đi đâu,
nhân tiện chúng tôi cũng xin nói
thêm rằng - nó không thể,
bởi vì có quá nhiều tổ
chức tình nguyện điều hành
công việc chuyển nhận
trực tiếp. Tóm lại, rất
nên nói luôn rằng bạn đừng
bao giờ fax (hoặc e-mail) đi
những thông tin bí mật hoặc
tế nhị, bởi vì bạn không
bao giờ biết được là
sẽ có bao nhiêu người đọc
nó.